Naar aanleiding van een ervaring kort geleden wou ik met dit schrijven eens wat dieper ingaan op de kern waarom veel van de problemen die mensen hebben in het systeem waarin we leven ontstaan. Maar vooral ook waarom ze blijven bestaan. Mensen die er niet direct zelf mee te maken hebben maar iemand in hun omgeving hebben die in de problemen zit, die hebben vaak een bepaald oordeel vanuit hun perspectief, wat niet juist is maar wel begrijpelijk. Iedereen bekijkt alles vanuit zijn eigen perspectief. Ik vind het daarom belangrijk om die doos waar het collectief bewustzijn ingepropt zit in zaken waar mensen bijvoorbeeld met de overheid te maken krijgen, steeds weer open te gooien. Als er geen ruimte is voor het bewustzijn om te bewegen en te ontdekken, dan verandert er niets.
Een tijdje geleden had ik een kort gesprekje met iemand op de route die ik elke dag rij voor mijn werk. Het onderwerp was de ellendige situatie waarin sommige mensen toch verkeren. De man vertelde over een jong iemand die hij kende, die behoorlijk in de financiële problemen was geraakt, en nu van alles aan het proberen was om daar weer uit te komen. Het ging alleen bijzonder moeizaam. De jongen was inmiddels bij de gemeente bezig met het voortraject voor een eventueel schuldhulpverleningstraject. Uit het verhaal begreep ik een beetje dat het er op leek dat de jongen er een beetje met de pet naar had gegooid toen de problemen ontstonden. Ik gaf aan dat dat logisch was omdat er een aantal psychologische factoren gaan spelen zodra die problemen ontstaan. Je hersenen gaan namelijk op een andere manier werken. Vervolgens gaf ik mijn e-mailadres met de vermelding erbij dat ik toevallig net een stichting heb opgericht die in veel gevallen wat (mentale) ondersteuning kan bieden. Toen ik vandaag weer een kort gesprekje had met de man, vernam ik dat de jongen de naam van de stichting bij de gemeente had laten vallen, en er nogal laconiek op gereageerd werd. Ook werd het eigenlijk beetje afgeraden er wat mee te doen. Wat er hier gebeurt wil ik graag even nader op inzoomen. Het is namelijk belangrijk om te weten waar de problemen nou werkelijk zitten.
De overheid is iets abstracts, je kunt het niet beetpakken of aanwijzen. Het is een geheel van gezagvoerende lichamen, die bestaan uit functies. Die functies worden uitgevoerd door mensen, uit naam van de overheid. Het is dus een systeem wat draaiende gehouden wordt door de mensen die uit naam van dat systeem doen wat geschreven staat in de heilige boeken. Die heilige boeken noemen we wetboeken. De burger is een verwijzing naar jou, als mens. Ze noemen dat ook wel ‘het persoon’. Ik ga nu niet dieper in op de filosofie die er om dit verhaal heen hangt want dat kost teveel uitleg. Het gaat er nu puur om dat je begrijpt dat we van mensen ‘dingen’ hebben gemaakt. Het systeem wordt dan wel draaiende gehouden door mensen, er zit geen menselijkheid in het systeem. Het verschil tussen iets wat mensen uitvoeren en menselijkheid is heel erg groot. Het is belangrijk dat je je dat goed realiseert. Je hebt een BSN-nummer wat verwijst naar jou als mens, het is echter een nummer. Het is ook het eerste wat standaard gevraagd wordt wanneer je met de overheid te maken krijgt: mogen we je BSN-nummer. Jij bent een nummer, geen mens. Je draait mee in een systeem waar geen menselijkheid in zit.
Als je bij de gemeente komt voor hulp, op wat voor manier dan ook, dan is die er altijd op gericht om jou als nummer zo snel mogelijk weer in het systeem mee te kunnen laten draaien. Er liggen protocollen en procedures klaar waar jij als nummer ingegooid wordt, en vervolgens moet alles volgens die protocollen en procedures gaan om uiteindelijk de uitkomst te krijgen die in het systeem verankerd zit. Ook wanneer dat betekent dat er een onmenselijke situatie ontstaat. Want zoals je nu weet zit er geen menselijkheid in een systeem. De mensen die die functies uitvoeren zijn allemaal onderdeel van een enorme machine. Het enige wat zij kunnen doen is dat wat hen opgedragen is, binnen de kaders van hun functie. Dat ligt allemaal vast in dat onderdeel van de machine. Je moet jezelf een enorme machine voorstellen met honderdduizenden radertjes. Elk radertje heeft z’n eigen taak. Die taak moet wel gedaan worden volgens procedure, want als er een radertje hapert, dan bestaat de kans dat de machine vastloopt. Alle mensen die die functies bekleden en dat radertje zijn in die machine, die moeten er koste wat kost voor zorgen dat die machine niet vastloopt. Of er nou mensen in vast komen te zitten of verzwolgen worden door het doordenderde geweld van die machine, dat maakt niet uit. De machine bezit geen menselijkheid, de machine moet blijven draaien.
Als je dus bij de overheid om hulp moet vragen, omdat er niets anders meer op zit, dan kom je eigenlijk niet om hulp vragen. Wat je in werkelijkheid komt doen is vragen of de machine datgene op kan lossen, wat de machine ook in vele gevallen geheel of gedeeltelijk veroorzaakt heeft. Als jij schulden hebt omdat je dingen moet betalen die jou opgelegd zijn, zoals een verplichte zorgverzekering of allerlei belastingen, en je eigenlijk gewoon niet genoeg geld hebt omdat je hele levensonderhoud niet meer op te brengen is dankzij allerlei verschillende onderdelen van die machine, dan is er eigenlijk maar heel weinig eigen schuld. Als je van daadwerkelijke schuld wil spreken dan zit die schuld in die machine, niet in jou. In nederland hebben we maar één woord voor schuld. Schuld kun je hebben in geld, wanneer je iemand geld schuldig bent. Maar schuld kun je ook hebben in moreel opzicht, als je iemand iets aangedaan hebt. Beide soorten schuld betekenen iets anders, maar feitelijk gebruiken we ze eigenlijk altijd in de context van morele schuld. Ook als het om geldschulden gaat dus. Als jij de belastingen en andere verplichte zaken niet meer kan betalen, dan maakt men er een morele schuld van. Dat is het alleen niet. Het zijn slechts geldschulden. Als jij gedwongen wordt om iets te betalen waar jij het geld eigenlijk niet voor hebt, dan kun je nooit morele schuld hebben als je je levensonderhoud voor laat gaan.
Iedereen die een radertje vertegenwoordigt in de machine, en dus het gezag vertegenwoordigd, is dus alleen maar druk met de machine te laten draaien. Dit is het belangrijkste, ik herhaal: het BELANGRIJKSTE wat je moet weten als in deze situaties terecht komt van “hulp” vragen aan, of strijd voeren tégen de overheid. Waarom is dat zo belangrijk? Nederigheid, schaamte, excuses, schuld bekennen enzovoorts enzovoorts doet de ambtenaar die tegenover je zit niets. Je hoeft jezelf niet op te stellen als dader van iets vreselijks. Je bent niet de grote schuldige die het allemaal verpest heeft. Je hoeft je niet aan te laten spreken als een nederig onderdaan. Je mag het nooit toelaten dat er op je neergekeken wordt. Die problemen die daar liggen, die hebben een kernoorzaak. De kernoorzaak zit in het systeem waar we in gedwongen worden mee te draaien. Als je niet meekomt in dat systeem waarin je wel gedwongen wordt om mee te draaien, dan is het niet jouw schuld als dat misloopt. Dat is het tweede belangrijkste wat je altijd moet onthouden. Wij zijn nu eenmaal niet allemaal hetzelfde, maar we worden wel geacht allemaal mee te doen in hetzelfde circus.
Zoals ik al eerder zei is het vaak zo dat je omgeving het oordeel al klaar heeft. Die zullen het vaak niet met zoveel woorden zeggen, maar de woorden ‘eigen schuld’ liggen wel op de lippen. Dat kun je niet voorkomen, en je kunt je er ook lastig tegen verweren. Het derde belangrijke wat je altijd moet onthouden is dat je los moet laten waar je geen controle over hebt. Je kan niet controleren wat een ander denkt over jouw situatie. Probeer dat dus ook niet. Hecht er geen waarde aan. Het enige wat je wel kan doen is bewijsmateriaal verzamelen wat het tegendeel bewijst. Ik heb een aantal tips die je altijd in moet zetten als je contact hebt met instanties. Die tips ga ik niet open en bloot delen, die krijgen mensen persoonlijk als ze om hulp vragen. We weten dat instanties meelezen, en je wilt ze niet wijzer maken dan dat ze zijn.
De meeste mensen varen op zich redelijk wel bij het systeem zoals het ingericht is. Dat wil zeggen: tot ze zelf om wat voor reden dan ook in die situatie terecht komen waar jij nu in zit. En dat kan van de een op de andere dag gebeuren. Ik heb er honderden praktijkvoorbeelden van meegemaakt de afgelopen jaren. De meeste mensen hebben nu eenmaal weinig inlevingsvermogen, en willen niet eens de moeite doen om zich in het verhaal van de ander te verplaatsen. Dat is een maatschappelijk probleem wat voor heel veel ellende zorgt. Stel je eens voor dat iedereen wist hoe ze zich in een ander kunnen verplaatsen, en even door de ogen van de ander naar de wereld zouden kunnen kijken, vanuit het perspectief van de ander. Er zouden simpelweg praktisch geen conflicten meer kunnen ontstaan als dat zou kunnen. Dat is namelijk waar begrip ontstaat: leren kijken door de ogen van de ander. Maar juist omdat we realistisch moeten zijn probeer ik mensen altijd leren om zich te wapenen tegen het oordeel van de ander. Het maakt niet uit wat de ander denkt, het gaat erom dat jij overeind blijft in de situatie, en sterker wordt, wat de ander ook maar denkt of vindt. En dat kun je leren, echt waar. Laat los waar je geen controle over hebt.
Wat er allemaal niet deugt aan de machine waar je in mee moet draaien kun je boeken over vol schrijven. Maar zolang het bewustzijn hierin niet collectief groeit verandert er niets. Waarom de mensen die voor de overheid werken niet blij zijn met mensen of instanties die onafhankelijk van hen opereren, is omdat zij mensen leren voor zichzelf op te komen. Er is niets vervelender voor een ambtenaar, dan iemand die vragen stelt en zich niet laat intimideren. Iemand die z’n rug recht houdt en geen angst of nederigheid toont. Iemand die hen erop wijst dat de essentie van ‘overheid’ is dat zij er vóór de mens horen te zijn, en niet voor het in stand houden van een onmenselijke en falende machine. Zodra je hen aanspreekt op datgene wat ze eigenlijk aan het doen zijn vallen ze stil. ‘meneer of mevrouw de ambtenaar, waar is de menselijkheid toch gebleven in uw werk’… het antwoord blijven ze je altijd schuldig, want er bestaat geen menselijkheid in een machine. ‘ik doe gewoon mijn werk’ is een afleidende verontschuldigende reactie. De dooddoener die je niet anders kan dan beamen. Inderdaad, jij doet gewoon je werk, en daarmee hou jij onmenselijkheid in stand.
Dus als je vraag is wat Bureau Back-Up nou eigenlijk doet, dan is het antwoord daarop: wij proberen de menselijkheid in de mens weer naar boven te halen, en mensen te leren hoe je dat bij een ander kan en moet doen. De mensen die die machine in stand houden hebben vaak helemaal niet door dat zij de oorzaak zijn van heel veel leed. Puur door de manier waarop ze hun werk doen. Ze zijn er namelijk van overtuigd dat zij goed werk doen. Dat komt omdat zij vanuit een totaal ander perspectief naar de wereld kijken. Men gaat er vanuit dat de machine gebouwd is voor het goede. Daar zit deels wel waarheid in, maar als machines te ingewikkeld worden en machtiger worden dan de mens zelf, dan loop je het risico dat het oorspronkelijke doel waarvoor het middel gebouwd is het doel uiteindelijk niet meer is, maar het middel het doel wordt. Ik bedoel daarmee dat er alles aan gedaan wordt de machine draaiende te houden, zonder dat er gekeken wordt of het nog wel ‘het goede’ dient. Ongemerkt verdwijnt het goede, wat uiteindelijk resulteert in een groei van het kwade. Waar de machine oorspronkelijk het goede moest doen voedt het uiteindelijk het kwade. Hierdoor zijn de meeste mensen er juist niet mee geholpen als die machine blijft draaien. Hier kom je pas echt achter als je durft te luisteren naar al die mensen die het kwade kregen in plaats van het goede.
Zorg alsjeblieft dat je de drie belangrijke kernpunten die ik opnoemde jezelf goed inprent.
1) Iemand in dienst van het gezag staat nooit aan jouw kant maar aan de kant van de machine. Ook al denkt diegene zelf dat die jou een dienst bewijst, dat is niet zo. Jij bent niet belangrijk, het is belangrijk dat jij weer gaat doen wat er van je verwacht wordt. Laat je niet misleiden door het vriendelijk gezicht tegenover je. Als het er op aan komt dan zal diegene tegenover je, hoe vriendelijk ook, kiezen voor het draaiende houden machine en niet voor jouw welzijn. Trek dus altijd je mond open en hou voortdurend het mens tegenover je een spiegel voor. Laat hem of haar voelen dat er een verschil is tussen dat wat ze denken dat ze aan doen zijn, en dat wat ze daadwerkelijk aan het doen zijn.
2) Laat je geen schuld aanpraten. Het meeste is jouw schuld niet. Ook niet als het aan de oppervlakte wel jouw schuld lijkt. Als jij nooit geleerd hebt om te zwemmen, kan jij er niets aan doen dat je verdrinkt als je gedwongen wordt om mee het water in te gaan. Zelfs al heb je wel geleerd om te zwemmen, is het nog steeds jouw schuld niet dat je gedwongen wordt in het water te blijven terwijl je liever het droge opgaat. We zijn allemaal mensen maar we zijn niet allemaal hetzelfde. Sterker nog we zijn meer verschillend dan dat we hetzelfde zijn als we het hebben over hoe we willen leven en in het leven staan. Voor de macht bestaat er alleen dat water, en daar moet je in meedrijven. Maar in essentie is dat grote bullshit. Er bestaat nog zoveel meer dan alleen dat water, je mag er alleen niet uit.
3) Laat los waar je geen controle over hebt. Blijf niet stil staan bij datgene wat anderen over jou en je situatie denken. Ze snappen de kern niet en oordelen vanuit een luxe positie. Onwetendheid en een vernauwd bewustzijn kun je je lastig tegen verdedigen. Alleen met het voortdurend aantonen van de feiten, die je stuk voor stuk moet verzamelen, kun je iemands bewustzijn verruimen. En zelfs dan is er vaak nog sprake van een langdurige staat van cognitieve dissonantie, omdat mensen simpelweg een diepgeworteld idee hebben van hoe de dingen zijn, omdat ze dat zo geleerd hebben. Als je daar aan begint te rammelen dan moet je langdurig door rammelen wil je doordringen. Het kost veel energie, en beter steek je die energie in de oplossingen die er altijd zijn voor jouw probleem. Daarom moet je loslaten wat anderen over je denken, het belemmert je in alle opzichten. Uiteindelijk komen de meeste mensen altijd zelf wel een keer in hun leven in een situatie dat ze ineens hun heilige huisjes zien instorten. Dan kun jij daar staan om ze op te vangen, ook al wouden ze jou eerst nooit geloven. Trap mensen nooit in de grond omdat ze jou nooit wouden geloven. Dat kwam vanuit een ander bewustzijn, een vernauwd bewustzijn. Wees juist blij dat het bewustzijn gegroeid is.
Over oorzaken, kernproblemen en oplossingen is zo ontzettend veel te vertellen, dat het onmogelijk is dat allemaal in één artikel te doen. Zie het even niet meer zitten? Zit je op dit moment zelf in de problemen? Ben je op zoek naar manieren om jezelf mentaal sterker te maken? Blijf de berichten van Bureau Back-Up volgen. We zijn nog maar net begonnen, en er komt nog zoveel meer. Ondanks dat het veel leeswerk is, moet je jezelf de tijd gunnen dit voor jezelf te doen. Niets is krachtiger dan kennis. Aarzel nooit om contact op te nemen als je met iets zit of meer wilt weten over iets wat we met je gedeeld hebben. Dat kan via de bekende kanalen bovenaan onze website, en ons email adres info@bureaubackup.nl. Bedankt voor je aandacht, en tot de volgende mental back-up.