“De deugd bestaat in het midden tussen twee uitersten”. Besef dat jouw overtuiging het resultaat is van jouw ervaringen en keuzes in het leven. En dat diepste gevoel daar van binnen, is die in lijn met jouw overtuiging? Of is die overtuiging slechts de vlag die je omhoog houd, en zit er stiekem jaloezie achter jouw felle veroordelingen richting je zogenaamde ‘tegenstander’. Omdat die tegenstander precies dat doet wat jij eigenlijk diep van binnen ook (weer) wil doen, maar jij hebt gekozen voor deze overtuiging, en je wilt geen gezichtsverlies lijden.
Of is die overtuiging echt. En omdat je met alles wat je in hebt voelt dat het echt is, wil je natuurlijk dat iedereen dat voelt, en ook zo vindt. Maar helaas loop je tegen hopeloze muren van ontkenning op. En per ongelukke wijs ga je steeds meer vinden dat jij toch wel wat beter bent dan de ander.
Maar morele superioriteit werkt meestal averechts. Wat geeft die ander het recht jouw te bekritiseren en zich boven jou te zetten? Wat geeft jou het recht om die ander te bekritiseren en jezelf boven hem te zetten? De één ziet zichzelf als het resultaat van chemische processen en elektrische stroompjes, die ander ziet zichzelf als een ziel in een aards voertuig. Dat is nogal een verschil. Maar als je hier heel diep over nadenkt, wie heeft dan het morele gelijk als we terugkomen op overtuigingen?
Als jij het resultaat bent van per ongeluk goed samengevallen chemie, waarom zou je dan meer gelijk hebben dan het andere resultaat van goed samengevallen chemie. Als het toch allemaal maar per ongeluk ontstaan is. En als jij het resultaat bent van iets hogers, waarom zou je dan meer gelijk hebben dan het andere resultaat van iets hogers. Hoe weet je dat de bron van hogers vindt dat jij gelijk hebt?
Is dat wat jij doet, alle deuren dichtgooien voor jouw ‘tegenstander’ omdat jij vindt dat alleen dat wat jij doet het juiste is, het juiste om te doen. Aan de ene kant promoot je dat iedereen zichzelf mag zijn, aan de andere kant vind je eigenlijk dat iedereen zoals jij moet zijn. Waar zit jouw denkfout?
De ander overtuigen van jouw overtuiging zul je nooit bereiken met de aanval. De aanval levert alleen maar meer andere overtuigingen op. Hoe harder je schreeuwt en scheldt van de morele berg waar je jezelf wellicht per ongeluk op zet, hoe hoger jouw berg wordt, en hoe verder de ander uit het zicht raakt. Het werkt niet. In bijna iedere social media discussie kun je dit terug zien. In elke nieuwe groep die er gecreëerd wordt kun je dit terugzien. Het werkt niet.
Iemand zei: De deugd verdwijnt door het spreken over de deugd, zoals de stilte verdwijnt door het spreken over de stilte. Veel van die moreel verheven groeperingen tegenwoordig zouden hier eens bij stil kunnen staan. Ondanks de veelal goede intenties is het allemaal veel ingewikkelder dan het lijkt. Want zoals ook iemand zei: de weg naar de hel is geplaveid met goede intenties.
Goed en kwaad zijn niet perse vijanden. Via het goede kan het kwade ontstaan en via het kwade kan ook het goede ontstaan. Staan we meestal niet bij stil maar dit besef is misschien wel allerbelangrijkst. Ooit dacht ik ook dat ik het wel wist, maar het cliché is ook waar: hoe meer je te weten komt, hoe meer je beseft dat je eigenlijk maar heel weinig weet, en dat simpele verklaringen gewoon een mentale geruststelling zijn.
De deugd bestaat in het midden tussen twee uitersten. En dat is precies hoe ik er ook in sta. Mijn deur is niet dicht voor mensen die denken dat ze mijn tegenstander zijn. Ik denk dat we tot veel meer wijsheid komen door manieren te vinden om verschillende overtuigingen samen te laten bestaan. Je kunt gewoon je mening hebben, zonder dat die ander kapot moet om zijn mening. Maar waak voor de psychologie van de massa, aan welke zijde je je ook begeeft. De massa gooit meestal de deuren dicht, en dat is nou juist de ingang voor het kwaad.