Ze zeggen dat het Socrates was die zei dat het geheim van verandering zit in waar je je energie op richt. Dat zal allemaal best, maar hoe werkt dat nou in de praktijk? Hoe kun je nou je je nou focussen op iets nieuws, als de puinhopen van het oude nog om je heen liggen. Het is weer zo’n quote die leuk klinkt maar praktisch gezien niet haalbaar lijkt. Misschien moeten we er eens wat beter naar kijken om te kunnen zien dat hier toch wel heel veel waarheid in kan zitten.
Meer dan 90% van wat we doen, gaat op de automatische piloot. Ons brein doet dat om energie te besparen. We noemen dit ‘gewoontes’. Van de meeste dingen hebben we niet eens door dat het gewoontes zijn. We doen ze gewoon, zonder erbij na te denken. Toch bepalen die gewoontes het grootste deel van ons leven. Slechte gewoontes geven op termijn meestal negatieve resultaten, en uiteraard geven goede gewoontes meestal positieve resultaten. Dit is allemaal geen hogere wiskunde. Veel van de problemen waar we in het leven tegenaan lopen zijn het resultaat van die onbewuste ‘slechte gewoontes’. In plaats van het woord ‘slecht’ kunnen we ook het woord ‘verkeerd’ gebruiken, maar ikzelf vind het nuanceren van belangrijke zaken ook een ‘slechte gewoonte’, dus dat doe ik maar even niet.
Een gewoonte bestaat uit drie onderdelen. Samen heet dit ‘de gewoontelus’. De impuls, de routine en de beloning. In het boek “de macht der gewoontes” van Charles Duhigg wordt uitgebreid uitgelegd hoe gewoontes werken, ik hou het simpel. De impuls is iets in je omgeving dat je triggert. Dat kan een gevoel, een geur, iets wat je ziet, ruikt of proeft zijn. Vervolgens begin je moeiteloos aan de routine. Dit is het gedrag wat uiteindelijk de beloning bewerkstelligt. Als je die routine doorlopen hebt volgt dus zoals gezegd de beloning. Die beloning kan een goed gevoel zijn, maar het kan ook zijn dat het een vervelend gevoel is wat verdwijnt. Dit alles bij elkaar is dus de gewoontelus. Het gedrag wat je uitvoert zorgt ervoor dat pijn verdwijnt of plezier komt. Zo simpel is het.
Mensen zeggen altijd dat je slechte gewoontes moet afleren, maar dat is niet mogelijk. Eenmaal aangeleerde gewoontes verdwijnen nooit meer helemaal. Zodra we een gewoonte aanleren, en het complete recept dus aanwezig is (impuls, routine, beloning) worden er paden in onze hersenen gebaand die steeds dieper en sterker worden. Hoe dieper en hoe sterker de gebaande paden, hoe automatischer het gedrag wordt. De enige manier om van een gewoonte af te komen is dan ook om deze te overrulen met een nieuwe gewoonte. Omdat dat een ontzettend lastige taak is kun je dat jezelf makkelijker maken door alleen de routine te veranderen, want dat is het ongewenste gedrag, en de impuls en de beloning gewoon te laten bestaan.
Dan heb je ook nog zoiets als ‘sleutelgewoontes’. Een sleutelgewoonte is een soort basisgewoonte waar allerlei andere gewoontes aan vasthangen. Mensen die er een gewoonte van maken om ongezond te eten doen meestal ook weinig aan sport, en zijn verder ook weinig met gezondheid bezig. Andersom is het weer zo dat mensen die veel sporten vanzelf ook gezonder gaan eten en over het algemeen veel meer met gezondheid bezig zijn. De kunst is om de sleutelgewoontes te vinden in jouw gedrag, en zodra je die gevonden heb de routine in die gewoonte te vervangen voor iets beters. Je zult je dus volledig bewust moeten worden van je gedrag (routine), wat dat gedrag triggert (impuls) en wat het doen van de gedraging je oplevert (beloning). Dan pas kun je wat veranderen.
Zodra je alle drie de factoren geïdentificeerd hebt kun je dus een plan maken om een andere routine in te bouwen. Deze routine zul je eindeloos moeten herhalen, in plaats van de oude routine, om zo de oude routine te overrulen. Zo wordt de nieuwe routine uiteindelijk de nieuwe gewoonte. Je hoeft dus niet je hele leven om te gooien om slechte gewoontes te veranderen in betere gewoontes. Je hoef je alleen maar bewust te worden van het hele proces, en nieuw gedrag tussen de trigger en de beloning te zetten. De trigger is er nou eenmaal, die raak je niet zomaar kwijt. De beloning is een hunkering, die raak je ook niet zomaar kwijt. Maar de routine is altijd te vervangen, en dat moet dus het doel worden.
Dus als Socrates degene was die de quote verzon, had hij dan gelijk? Wat mij betreft wel. De stelling dat ‘alles wat je aandacht geeft groeit’ klopt ook hier weer. Ga je tegen het oude vechten, dan ga je het meestal niet winnen. Beter kun je al je energie op het nieuwe richten. Dat betekent natuurlijk niet dat het oude direct weg is, maar de kans dat het oude sneller verandert in positieve vorm, is dan wel vele malen groter.
Alles draait om bewustwording van je eigen gedrag. Dus pak een pen en papier erbij, en ga je gedrag ontleden. In het begin is dat moeilijk, omdat je eerlijk tegen jezelf moet zijn. Het is ook confronterend. Maar als je het niet doet blijf je tegen jezelf liegen, en zal verandering niet mogelijk zijn. Sluit vriendschap met jezelf, en ga aan de slag. Iedereen kan dit dus er zijn geen excuses mogelijk. Als je vandaag begint moet je eens kijken hoeveel beter alles over een half jaar kan zijn. Stuur gerust een email naar info@bureaubackup.nl als je vragen hebt. Bedankt voor je aandacht.