Als je de woorden uitspreekt klinkt het allemaal zo simpel. Elke quote weer. Een plaatje, een stukje tekst en een ‘aha moment’, en het leven gaat weer verder. Is er wat veranderd? Nee, want je weet al dat wat je las, zo is. Je weet dat die quotes een diepe wijsheid bevatten, de kennis bezit je al. Alleen probeer dat maar eens toe te passen op het leven wat je nu leidt. Want als dat zo makkelijk was dan had je dat allang gedaan, en was je hier nu niet mee bezig.
Het geheim van verandering is om al je energie te richten, niet op het bestrijden van het oude, maar op het bouwen van het nieuwe. Een hele mooie quote die je vaak hoort. Het zou Socrates zijn geweest die de woorden sprak, maar in werkelijkheid was het een karakter genaamd Socrates uit het boek ‘de weg van de vreedzame krijger’. Een fantastisch boek over de weg naar een goed leven waarin zonder reden NU gelukkig kunnen zijn een van de belangrijkste voorwaarden is.
Wat is gelukkig zijn? Definitie van geluk is ‘tevreden zijn met de huidige leefomstandigheden’. Maar wat als die omstandigheden niet zo fijn zijn. Hoe doe je dat dan. En als je dan al die mensen om je heen ziet, die zo gelukkig lijken te zijn, hoe doen die dat dan? En kun je dat dan geluk noemen, of is het slechts tijdelijke tevredenheid totdat het volgende doel bereikt is, wat meestal van materiële aard is. Zijn zij wel echt gelukkig? Als geluk een emotie is, een gevoel, kun je dat dan wel altijd zijn? En is geluk dan wel een emotie, of is het gewoon een staat van zijn, veroorzaakt door een emotie, of misschien wel verschillende emoties tegelijk?
Socrates, de echte, die scheen zijn leven besteedt te hebben aan het stellen van vragen. Hij wordt beschouwd als een van de meest kritische mensen aller tijden. Zijn vragen hielden niet op. De zoektocht naar waarheid was zijn doel. Wat is een goed leven, en hoe bereik je die staat van gemoedsrust. Volgens hem is er maar één hoogste goed: kennis; en één kwaad: onwetendheid.
Kennis verwerf je door het tot je nemen van informatie. Dus je zou zeggen dat wanneer je maar genoeg informatie tot je neemt, die kennis dan vanzelf groter wordt. Maar wat als je informatie niet klopt? Dan bezit je wel kennis, maar brengt het je niet dichterbij ‘het goede’. Verkeerde kennis leidt zelfs tot het tegenovergestelde, het kwaad.
En dan hebben we nog dat andere. Intuïtie. Informatie komt binnen via je zintuigen. Als de ingrediënten van een recept. Het recept heeft een einddoel: het product. Je gooit die ingrediënten bij elkaar in (hopelijk) de juiste verhoudingen, om een zo goed mogelijk product te creëren. Maar zelfs alles voor je afgemeten wordt, komt daar altijd een stukje gevoel bij kijken. Dat gevoel geeft de ‘finishing touch’. En dat gevoel is gebaseerd op ervaringen uit het verleden. Stiekem opgeslagen informatie. Geen geselecteerde ervaringen, maar random ervaringen die op mysterieuze wijze vertellen of iets klopt, of niet klopt. Dat is intuïtie.
Dus toen ging ik van ‘wat is geluk’, naar socrates, kennis, en goed en kwaad, om te eindigen bij intuïtie. En waar zijn we dan nu? Want ik begon dit stuk met die quote over verandering..
Wat hier gebeurt is wat er gebeurt als je daadwerkelijk begint met nadenken over dingen. Je bevindt je op de hoofdweg, maar om beter te begrijpen waarom je op die weg zit, moet je allerlei zijweggetjes nemen. En op die zijweggetjes zijn ook weer zijweggetjes. En als je dan die zijweggetjes denkt uitgevogeld te hebben, dan keer je weer terug op die hoofdweg. Maar algauw moet je weer een ander zijweggetje in, omdat je weer tegen iets aanloopt wat niet lekker voelt, of niet klopt. En zo slinger je door het leven in de hoop steeds wijzer te worden.
Lang niet iedereen heeft zin om zijweggetjes te nemen. Het kost moeite, en het kost tijd. En onze samenleving is daar ook niet op ingericht. Geluk is subjectief. En waar de één geluk haalt uit een wandeling in het bos, haalt de ander geluk uit het binnenhalen van zoveel mogelijk rijkdom. En omdat die mogelijkheden er allemaal zijn, en het geluk van de één gevolgen kan hebben voor het leven van een ander, maakt dat het nou juist zo lastig om uiteindelijk te bepalen wat dan ‘het goede’ is.
Als ik nadenk over de eerste quote, het geheim van verandering, dan is dat eigenlijk het grote issue van deze tijd. Je hebt ontzettend veel mensen die verandering willen, alleen iedereen wil een andere verandering. De ene groep wil een verandering die ten koste gaat van de vrijheid van een ander. De andere groep wil verandering die persoonlijke vrijheid vooral beschermt. En weer een andere groep wil verandering waarin beide andere groepen ook niet hun zin krijgen.
De één vecht voor het oude, maar is het met het oude eigenlijk ook niet eens. De ander vecht voor iets nieuws, maar wil daarbij het oude compleet verwoesten. De volgende wil wel iets nieuws, maar dat moet dan niet teveel van het oude afwijken, en weer een ander die wil alleen het oude, en niets anders dan dat. En uiteindelijk ligt alle focus voortdurend op de ander, want die doet het niet goed.
Wat is het goede, en wat zorgt voor jouw gemoedsrust. Handelen al deze groepen mensen stuk voor stuk ook vanuit die drang naar gemoedsrust? Wie heeft er dan gelijk, en wie gaat dat bereiken? Als je Socrates mag geloven dan bereik je dat alleen door zoveel mogelijk vragend door het leven te gaan, om zo de ander te leren begrijpen, zodat je uiteindelijk het dichtst bij ‘het goede doen’ terecht komt. Iets goeds voor de ander doen, dat begint bij begrip voor de ander. Ook jij bent voor iemand die ander.
Voor stichting Bureau Back-Up heb ik regelmatig gesprekken met mensen die er helemaal doorheen zitten en ‘zich doodongelukkig voelen’. Als je de situaties ziet waarin de mensen zitten dan is dat ook volledig te begrijpen. En toch probeer ik mensen er altijd weer bewust van te maken dat geluk niet iets is wat je 100% van de tijd kan ervaren. Niemand is gelukkig. Een gelukkig leven is een illusie. Er gebeuren altijd dingen die je tijdelijk ongelukkig maken. Maar dat betekent weer niet dat je dan maar altijd ongelukkig moet zijn. Niet gelukkig zijn, betekent niet dat je perse ongelukkig bent. Dat is een idee wat niet klopt.
Mensen die zich aanleren om meer tevreden te zijn over hun leven, ongeacht je situatie, die ervaren het meeste geluk. En een groot deel van de tijd voelen ze zich gewoon neutraal. En daar is niets mis mee. Alleen je ‘neutraal’ voelen interpreteren sommige mensen als ‘ongelukkig’ voelen. Dat idee heb ik vaak. Mensen praten zichzelf dus iets aan wat niet zo is. Wat niet wegneemt dat veel mensen zich bij tijd en wijle echt doodongelukkig kunnen voelen.
Vanuit eigen ervaring kan ik meegeven dat iets voor een ander doen, de hoogste vorm van het ervaren van geluk en tevredenheid geeft. Juist omdat je niks terug verwacht. Het enige wat je hoopt is dat de ander daar zodanig beter van wordt, dat ze het mentaal weer op kunnen brengen, toch ook weer op wat voor manier dan ook wat voor een ander te willen doen, omdat ze het vertrouwen weer terug krijgen in mensen. Door hun situatie zijn ze in in een isolement terecht zijn gekomen wat versterkt wordt door wantrouwen. Dat te doorbreken dat is één van de doelen waar de stichting voor staat. Door deze focus op het welzijn van de ander ontstaat er hoe dan ook verandering. En wat dat in het grote geheel zal brengen dat weet ik niet zeker, maar dat dat een stap richting iets goeds is dat kan niet anders.